Dijitalleşmenin ve kripto para birimlerinin artışıyla birlikte, spot ışıkları da farklı para teknolojilerine çevrildi ve NFT gündemde sıkça anılmaya başlandı. Kelime anlamıyla ‘NonFungible Tokens’ olarak anılan NFT, Türkçe karşılığı ’değiştirilemez çip-para’ olarak tanımlanıyor. Sisteminin Türkçe çevirileri veya tanımları üzerinde henüz bir genel geçer fikir birliğine varılamamakla birlikte, kimileri için balon bir akım kimileri için ticarette yeni bir pencere olarak görülen NFT, milyonlarca dolarlık satışlarla küresel ticaret gündeminde baş sıralarda yerini aldı.

NFT kısaca; ses dosyası, resim, video gibi fiziksel olan bir varlığın sanal ortamdaki dijital karşılığıdır. Dijital varlıklar, kültür sanat, müzik, spor veya gayrimenkul gibi alanlarda, milyonlarca dolara alıcı bulur. Dijital dönüşüm uzmanı, öğretim görevlisi İsmail Hakkı Polat, NFT kavramını: “Bir dijitalleştirilmiş varlığın orijinal olup olmadığını tarihçesini ve mülkiyet durumunu bir blok zinciri üzerinden değiştirilemez bir biçimde kayıt altına alınan bir dijital sertifika” olarak, yani bir çeşit ‘dijital mülkiyet sertifikası’ olarak tanımlanıyor. Sanal ayakkabılar, sanal oyunlar, sanal fotoğraflar veya resimler kısacası sanal olan her şey ile NFT yapılabilir.

Crypto-kitties adlı oyunla 5 yıl önce ortaya çıkan ve oyunlarda yaratıcı sanal karakterlerin, kurumsal kripto para birimi Ether olarak bilinen, Ethereum blok zincirinin üzerinden satışıyla başlayan akım, NFT sisteminin doğuşu olarak kabul edilir. Kripto para birimi (Ethereum, Bitcoin vb.) çeşitleri birbirine çevrilebilirken, NFT onlardan farklı olarak başka bir kripto para ile değiştirilemez. Bu da NFT’nin en önemli özelliğidir. Blok zincir tıpkı bir kayıt aracı gibi, sanal ortamda hazırlanan dosyaların kime ait olduğu, kime iletildiği, dijital belgelerin imzaların tamamını sisteme değiştirilemez şekilde kaydedilmesini ve başkaları tarafından da görüntülenebilir onaylanabilir olmasını sağlar.

NFT eserlerinin bu sistemde kaydedilmesi ve alım satım işlerinde kullanılması, telif ve sanatçı haklarının korunmasında da modern bir çözüm sunar. Dünya gündemine oturan NFT’yi, bazıları spekülatif bir geçici popüler akım olarak görürken, bazıları için geleceğin gündelik yaşam araçlarından biri olarak kabul ediliyor.

Ethereum (ETH) olmadan NFT alımı mümkün olmuyor. Ethereum alımı sonrasında eldeki ETH kullanılarak NFT satın alınabilir. Bu işlem, bir çeşit emanet edilemeyen (self-custody) dijital cüzdan olarak tanımlanabilecek bir uygulamaya üzerinden bir kullanıcı adı ve hesap açarak gerçekleştirilir. ERC-721 token standartlarına uygun üretilen NFT’ler, Blockchain’in teknik karmaşasından uzak, son derece basit, kolay anlaşılır bir sistemle hizmet veren çeşitli platformlar üzerinden üreticilerden, NFT kullanıcılarına sunulur. NFT üretiminde, dijital kripto para cüzdanı olmadan satış da gerçekleştirilmez.

NFT’ye çevrilmek istenen dosya, dijital platformlar aracılığıyla, IPFS sistemine yükledikten sonra NFT’nin kaç tane üretileceği, fiyatı, bir sonraki satışında ne kadar pay ödenmesi gerekeceği ve benzeri değiştirilemez özellikleri belirlenip ayarlanır. Daha sonra, blockchain ağı işlem ücreti ödemesi gerçekleştirildiğinde, NFT üretimi tamamlanır. Bu işlemle gerçekleştirilen üretim sonrası NFT, kripto para cüzdanına eklenir ve tüm blockchain’de kaydedilir. NFT dosya, istenilen ücret karşılığında pazarlarda satılabilir.

Kripto teknolojisi, oyun dünyasına girdiğinden beri ‘play-to-earn’ isimli projelerle oyuncuların kripto para kazanmasını sağlıyor. Günden güne yaygınlaşan Axie Infinity, Star Atlas, Decentraland, The Sandbox, Illuvium, Alien Worlds, TownStar, My Neighbor Alice, MIR4, Metamon Island, Super Galactic, MoMo Block Brawler, Mines of Dalarnia vb. oyunlarda oyun içi öğelerin alım satımı, gayrimenkul satın alma veya kiralama, yarışmalar gibi eylemler üzerinden, oyuncular NFT paraları kazanabiliyor, harcayabiliyor.

Sosyal medya platformlarında da NFT kullanımına yönelik altyapı hazırlıkları geliştiriliyor. Facebook, geçtiğimiz yılın ikinci yarısında, Meta adıyla kurumsallığına farklı boyutlar kazandırdığını duyurarak sosyal medyayı fiziksel dünyayla birleştiren bir platforma dönüşmeye hazırlandığını ilan etti. Yeni sisteme göre, 2018 yılında yasaklanan kripto para reklamları bundan böyle Meta içinde reklam vermeye devam edecek.

Üretilen NFT’lerin değerini yatırımcısı belirliyor. Yatırımcılar küresel çapta günden güne NFT’ye daha çok ilgi gösteriyor. DappRadar’a göre, 2020’de sınırlı sayıda yatırımcının  haberdar olduğu NFT pazarının 1 milyar doların altında olduğu; 2021 sonunda ise NFT işlem hacminin hızla büyüyerek 40 milyar doların üzerinde dev bir sektöre dönüştüğü belirtiliyor. Aktörler, müzisyenler, sporcular ve hatta siyasi kampanyalar, her türlü NFT bağlantılı dijital çalışmalar yayınlayarak alana adım atmaya devam ediyor.

Ellen DeGeneres, Ellen Show isimli programında NFT açıklamasıyla, klipte yer alan bir kedinin fiziksel olarak çizilmiş resmini ilk NFT satışı olarak duyurdu ve NFT satışı açık artırmada 33.495 Dolar’a karşılık buldu. Dünyaca ünlü şarkıcı Snoop Dogg, ‘A Journey with the Dogg’ başlıklı ilk NFT koleksiyonunu çıkardı. Bu akıma ayrıca, bazı dünyaca ünlü influencerlar, spor klüpleri, kurumsal organizasyonlar ve sanatçılar da katıldı. Sanat dünyasında, çeşitli sorunları çözdüğü için hızla yayılan NFT’ler sanatın kendisi değil, dijital işler, bir sanat eseriyle ilişkilendirilebilen ve daha sonra mülkiyetin temsilcisi olarak alınıp satılabilen sertifikalar olarak ortaya çıkar. Sanatçı, NFT’ye dönüştürdüğü işini satarken aynı zamanda telif haklarını da elinde tutabilir ve işini daha fazla NFT’sini hazırlayabilir. Bu sayede koleksiyonerler, sanatçıların eserlerine NFT üzerinden erişebilir. Sanatçılar böylece NFT üzerinden dijital sanattan para kazanarak, eserlerini dünyanın dört yanında satabilir, sergileyebilir ve telif haklarını koruyabilir.

NFT alanında ticari talepler arttıkça dolandırıcılık ve kripto istismarlarında yükselme de bekleniyor. Bu nedenle gizlilik ve güvenlik gibi konuların yakın gelecekte her zamankinden daha çok konuşulması ve bu alandaki uzmanlıkların daha yaygın kullanılır hale gelmesi bekleniyor. Dünyanın dört yanında NFT çıkarmak, çeşitli konularda NTF’ler için teklif vermek veya NFT satın almak, dijital pazarlamanın gündeminde yeni pazarlama açılımları doğuracak ve işletmeler için e-ticaret gündemine iyiden iyiye
yerleşecek gibi görünüyor.